کاهش سرمایه شرکت
کاهش سرمایه شرکت در شرکت های تعاونی، با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی یکی از ثبت تغییرات شرکت بطور معمول بوده که گاهی به صورت اجباری و گاهی به صورت اختیاری می بایست انجام پذیرد . وجود نکات مهم در این خصوص از تغییرات اساسنامه شرکت باعث میشود که اغلب صورتجلسات کاهش سرمایه شرکت ها با رد ثبت و عدم پذیرش سازمان ثبت شرکت ها مواجه گردد
واقعیت امر این است که کاهش سرمایه شرکت در حقیقت اصلاح یک یاز بند های اساسنامه ای شرکت های مذکور بوده و طبق اساسنامه شرکت در مورد آن تصمیم گیری می شود. کاهش سرمایه شرکت در این نوع شرکت ها از طریق دریافت بخشی یا تمامی سهم الشرکه از صندوق شرکت انجام می شه و در این حالت باید ماده مربوط به سرمایه شرکت در اساسنامه اصلاح بشه. در انواع شرکت ها، کاهش سرمایه شرکت متفاوت بوده و مقررات خاص خود را دارد. که در این مقاله ابتدا به دلایل کاهش سرمایه شرکت می پردازیم و سپس به روشهای کاهش سرمایه شرکت در انواع شرکت های مسئولیت محدود و سهامی خاص و … خواهیم پرداخت.
دلایل کاهش سرمایه شرکت در شرکت های سهامی
- شرکت در شرف ورشکستگی باشه
- شرکت در شرف انحلال باشه
- کاهش سرمایه شرکت و کاهش نقدینگی شرکت
- درخواست سهامداران اصلی و عمده برای خروج سرمایه خود از شرکت
- پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش بازرس درباره شرکت در مجمع عمومی فوق العاده
- وجود موانع پیچیدگی در اجرای موضوع فعالیت شرکت
انواع کاهش سرمایه شرکت در شرکت های سهامی
- کاهش اجباری سرمایه
- کاهش اختیاری سرمایه
- کاهش قهری سرمایه به دلیل پرداخت نشدن سرمایه تعهدی
کاهش اجباری سرمایه چه زمانی اتفاق می افتد؟
وقتی بیشتر از نصف سرمایه در اثر ضرر و زیان ، از بین میره، باید کاهش اجباری سرمایه انجام بشود. در این حالت سهامداران باید راجع به انحلال یا کاهش سرمایه تصمیم گیری کنند. طبق مواد 106 و 141 لایحه اصلاحی قانون تجارت این تصمیم باید به ثبت در اداره ثبت شرکت ها برسد.
کاهش اجباری سرمایه از دو طریق صورت می گیره :
1- کاهش تعداد سهام
2- کاهش مبلغ اسمی سهام
طبق ماده 141 لایحه اصلاحی قانون تجارت کاهش اجباری سرمایه
که میگه اگر بر اثر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین بره، هیئت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده سهامداران را دعوت کند تا موضوع انحلال یا ادامه فعالیت شرکت را مورد شورا و بررسی کنن و در این خصوص رای گیری کنن.اگه مجمع عمومی فوق العاده رای به انحلال شرکت نده، باید در این جلسه سرمایه شرکت به مبلغ سرمایه موجود کاهش پیدا کند.
در کاهش اجباری سهام هیچگونه تصریح قانونی مبنی بر رعایت تساوی سهام سهامداران به یک نسبت نشده، مسئولیت تصمیم گیری در این مورد به عهده مجمع عمومی فوق العاده و مسئولیت اجرای اون به عهده هیئت مدیره است.
آیا دیگر افراد می توانند انحلال شرکت را درخواست کنند؟
اگه در این خصوص هیئت مدیره از سهامداران برای مجمع عمومی فوق العاده دعوت نکند و در این باره تصمیم قانونی اتخاذ نشود، هر ذینفعی می تونه انحلال شرکت را از مراجعه قضایی درخواست کند.
یکی از مشکلات اساسی در شرکت های سهامی عدم توانایی خروج سهامدار از شرکت است. اگر سهامدارقصد خروج از شرکت داشته باشه یا باید سهام خود را واگذار کنه و یا درخواست انحلال شرکت را بدهد، اگر مشتری و متقاضی برای خرید سهام پیدا نکنه و یا اینکه مدیران شرکت برای انحلال شرکت مواقت نکنند، عملا نمی تونه از شرکت خارج شود. همونطور که عنوان شد در کاهش سرمایه یا مبلغ اسمی سهام کم میشه یا تعداد سهام به نسبت به مساوی کم میشه، بنابراین سهامدار هم نمی تونه از شرکت خارج بشود
آیا بعد از کاهش سهام تعداد سهام شرکا تغییر نمیکند؟
مثلا ممکنه در شرکتی که یک یا چند نفر از سهامدارانش دارای یک سهم باشن بعد از کاهش سرمایه از طریق تعداد سهام، سهامشون تغییر نکنه و همون یک سهم باقی بماند. بعضی از ادارت ثبت نسبت به این کاهش سرمایه ایراد گرفته و قابل ثبت نمی دانند. ولی در جواب باید گفت که نظر اونها قانونی نیست چونکه اولا نحوه تصمیم گیری و اجرای کاهش سرمایه به عهده مجمع عمومی فوق العاده و هیئت مدیره شرکت است، دوما در کاهش اجباری سرمایه هیچ الزام قانونی مبنی به رعایت تقسیم به یک نسبت مساوی وجود نداره، سوما کاهش سرمایه به یک نسبت باعث بوجود اومدن خرده سهم میشود.
همونطور که عنوان شد در کاهش سرمایه یا مبلغ اسمی سهام کم میشه یا تعداد سهام به نسبت به مساوی کم میشه، بنابراین سهامدار هم نمی تونه از شرکت خارج بشود
کاهش اختیاری سرمایه در شرکت های سهامی
طبق ماده 189 لایحه اصلاحی قانون تجارت کاهش سرمایه
مجمع عمومی فوق العاده طبق ماده 189 لایحه اصلاحی قانون تجارت می تونه به پیشنهاد هیئت مدیره در مورد کاهش اختیاری سرمایه تصمیم گیری کنه، به شرط اینکه در اثر کاهش سرمایه اختیاری اولا سرمایه شرکت از حداقل قانونی ( مقرر در ماده 5 لایحه اصلاحی قانون تجارت) کمتر نشه و دوما به تساوی حقوق صاحبان سهام لطمه وارد نشه.
کاهش سرمایه اختیاری فقط از طریق کاهش مبلغ اسمی سهام به نسبت مساوی و رد مبلغ کاهش یافته هر سهم به صاحب آن انجام میشه، بنابراین خروج سهامدار از این راه انجام پذیر نیست.
پیشنهاد هیئت مدیره درباره کاهش اختیاری سهام باید حداقل 45 روز قبل تشکیل مجمع عمومی فوق العاده به بازرسین ارائه بشه. این پیشنهاد باید شامل این موارد باشه: 1- توجیه لزوم کاهش سرمایه 2- گزارشی درباره امور شرکت از ابتدای سال مالی و اگر تا آن زمان مجمع عمومی نسبت به حساب های مالی قبل تصمیمی نگرفته باشه، باید شامل وضعیت شرکت از ابتدای سال مالی قبل باشه.
طبق مواد 192 تا 194 لایحه اصلاحی کاهش سرمایه اختیاری
بازرسین پیشنهاد هیئت مدیره را بررسی می کنن و نظر خود را در قالب گزارش به مجمع عمومی فوق العاده ارائه می دهند و در نهایت مجمع عمومی فوق العاده بعد از شنیدن این گزارش تصمیم گیری خواهد کرد.
طبق مواد 192 تا 194 لایحه اصلاحی قانون تجارت، هیئت مدیره قبل از هرگونه اقدامی برای کاهش اختیاری سرمایه، باید تصمیم مجمع عمومی درباره کاهش سرمایه اختیاری را حداکثر ظرف یک ماه در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی شرکت در اون چاپ میشه، آگهی کنه. در مورد کاهش اختیاری سرمایه شرکت هر یک از دارندگان اوراق قرضه و یا بستانکارانی که منشا طلب اونها قبل از تاریخ انتشار آخرین آگهی درباره کاهش اختیاری سهام باشه می تونن ظرف مدت دو ماه از تاریخ انتشار این آگهی اعتراضشون رو نسبت به کاهش سرمایه اختیاری شرکت به مراجعه قضایی اعلام کنن. اگر دادگاه این اعتراض را وارد تشخیص بده و شرکت جهت تامین پرداخت طلب معترضین، وثیقه ای که به نظر دادگاه کافی نباشه، نسپارد در این صورت آن دین حال شده و دادگاه حکم به پرداختش خواهد داد.
ماده 193 لایحه اصلاحی کاهش سرمایه اختیاری
در مدت زمان دو ماه که در ماده 193 لایحه اصلاحی قانون تجارت ذکر شده و همینطور اگه اعتراضی شده باشه تا زمانیکه اجرای حکم دادگاه تمام و کمال انجام نشده باشه، شرکت نمی تونه کاهش سرمایه اختیاری رو انجام بده.
سابقا ثبت شرکت ها برای جلوگیری از تضییع حقوق هر شخصی، برای ثبت کاهش اختیاری سرمایه از متقضایان گواهی مبنی بر عدم اعتراض نسبت به کاهش سرمایه اختیاری به عنوان یکی از مستندات، دریافت می کرد.
ولی بخاطر امتناع مراجع قضایی نسبت به صدور این گواهی و طبق نظر معاون امور اسناد، دیگه نیازی به اخذ گواهی مبنی بر عدم اعتراض نسبت به کاهش سرمایه اختیاری توسط اداره ثبت شرکت ها نیست.
برای کاهش مبلغ اسمی
سهام شرکت و رد مبلغ کاهش یافته هر سهم، هیئت مدیره موظف است مراتب را طی اطلاعیه ای در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در آن چاپ می شه، چاپ و به اطلاع همه سهامداران برسونه و برای صاحبان سهام بانام از طریق پست سفارشی ارسال کنه. این اطلاعیه باید شامل این موارد باشه:
- نام و نشانی مرکز اصلی شرکت
- مبلغ سرمایه شرکت قبل تصمیم گیری درباره کاهش سرمایه اختیاری
- مبلغ اسمی هر سهم بعد از کاهش یا مبلغی که هر سهم به آن میزان کاهش می یابد
- نحوه پرداخت و مهلتی که برای بازپرداخت مبلغ کاهش یافته هر سهم در نظر گرفته ده و محلی که در آن، بازپرداخت انجام میشه
مدارک مورد نیاز برای کاهش سرمایه اختیاری برای ارائه به ثبت شرکت ها
- اصل صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده در خصوص کاهش سرمایه اختیاری شرکت با ذکر مبلغ کاهش یافته با رعایت حد نصاب تشکیل مجمع عمومی فوق العاده و اکثریت موافق در مجمع، با درج قرائت گزارش بازرسین و هیئت مدیره، که به امضای هیئت رئیسه مجمع رسیده باشه.
- ارائه لیست حاضرین در جلسه مجمع عمومی فوق العاده برای بررسی حد نصاب تشکیل جلسه که به امضای آنها رسیده باشه
- ارائه لیست سهامداران قبل و بعد از کاهش سرمایه شرکت برای ثبت تعداد سهام آن ها در اداره ثبت شرکت ها
- ارائه یک نسخه روزنامه رسمی و یک نسخه روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در آن چاپ میشه درباره تصمیم مجمع عمومی درمورد کاهش اختیاری سرمایه شرکت
- در صورتیکه سهامداران شرکت اشخاص حقوق باشند ارائه نامه نمایندگی برای معرفی نماینده شخص حقوقی
- ارائه اصل آگهی دعوت در صورتیکه مجمع با حضور اکثریت سهامداران تشکیل شده باشه
- اگه مجمع فوق العاده دو نوبتی شود،ارائه صورتجلسه نوبت اول که تشکیل نشده به همراه اصل آگهی دعوت برای نوبت اول و نوبت دوم
کاهش سرمایه قهری به دلیل عدم پرداخت سرمایه تعهدی :
عدم پرداخت سرمایه تعهدی توسط سهامداران است. در زمان تاسیس شرکت های سهامی معمولا 35 درصد سرمایه شرکت در شرف تاسیس، توسط سهامدارامن پرداخت میشه و مابقی در تعهد سهاداران می مونه، به این سرمایه در تعهد مانده سرمایه تعهدی می گن که معمولا ظرف مدت مشخصی که نباید بیشتر از 5 سال باشه،
سهامداران موظف هستند سرمایه تعهدی رو پرداخت کنند. بعضی از سهامداران تعهد خود رو در قبال پرداخت سرمایه تعهدی انجام نمیدهند در اینصورت هیئت مدیره وظیفه داره نسبت به دریافت سرمایه تعهدی اقدام کند،اگر سهامداران پرداخت نکردند
دو راه برای هیئت مدیره وجود داره:
اول کاهش سرمایه شرکت و دوم فروش سهام پرداخت نشده و مزایده آن.
هر زمانیکه شرکت تمام یا بخشی از مبلغ پرداخت نشده سهام را مطالبه کنه، باید این مراتب در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در ان چاپ میشه، آگهی و چاپ بشه و به اطلاع سهامداران فعلی شرکت برسه. مبلغ پرداخت نشده سهام هر شرکت سهامی باید در زمان مقرر شده در اساسنامه شرکت مطالبه بشه.
در غیر اینصورت هیئت مدیره شرکت باید از سهامدارای شرکت برای تشکیل مجمع عمومی فوق العاده به این منظور شرکت تا میزان مبلغ پرداخت شده سرمایه دعوت کنه. و گرنه هر ذینفعی حق داره برای کاهش سرمایه شرکت تا میزان مبلغ پرداخت شده مراجع قضایی مراجعه کنه. باید توجه کرد مطالبه مبلغ پرداخت نشده سهام باید ازکلیه سهامداران و بدون تبعیض انجام بشه.
در نهایت با رعایت موارد بالا و عدم پرداخت سرمایه تعهدی توسط سهامداران، شرکت موظف است با ارائه مدارک و مستندات مربوطه به اداره ثبت شرکت ها اقدام کند.